Giáo dục Việt Nam đang trên ngưỡng cửa chuẩn bị cho một sự thay đổi toàn diện. Với nhận thức những năm đầu đời có ảnh hưởng mạnh mẽ đến tương lai của trẻ, các nhà giáo dục thấy rằng việc chuẩn bị tốt sẽ tạo nên những thành quả khác biệt trong tương lai của trẻ. Quá trình trưởng thành từ 0 đến 6 tuổi là một trong những giai đoạn phát triển nhanh nhất về thể chất, trí tuệ và xã hội. Các kỹ năng và kiến thức mà trẻ phát triển trong trường mầm non có tác động rất lớn đến năng khiếu và thái độ của trẻ sau này trong cuộc sống.
Một số phương pháp giáo dục mầm non trên thế giới bắt đầu được biết đến ở Việt Nam như Montessori, Steiner, Forest School, STEM…. cùng những chương trình giáo dục của các nước có nền giáo dục mầm non tốt như Canada, Australia, Phần Lan, Nhật Bản .. đã bước đầu được nghiên cứu và ứng dụng tại các trường mầm non quốc tế và tư thục tại Việt Nam, mở đầu cho một sự phát triển đa dạng bên cạnh giáo dục Nhà nước.
Nếu ví trường học như một thực thể sống thì đội ngũ giáo viên, chương trình giảng dạy đóng vai trò như trí óc, như tinh thần (phần mềm) còn cơ sở vật chất và giáo cụ có vai trò như thể chất (phần cứng).
Đến trường mầm non là bước khởi đầu cho một hành trình cuộc sống vĩ đại phía trước. Đây là bài tập đầu tiên trong đó trẻ em được tách ra khỏi vùng an toàn và thoải mái của cha mẹ. Vì vậy trường học cần phải là ngôi nhà thứ hai của trẻ, một nơi có đủ điều kiện để thu hút và làm cho trẻ cảm thấy thoải mái và an toàn. Trẻ em ngày nay dành phần lớn thời gian trong các trường học và môi trường vật lý trong các trường học có tác động lớn đến hành vi của trẻ em.
Trường học mầm non là nơi khuyến khích sự phát triển các kỹ năng thể chất, nhận thức, cảm xúc và xã hội. Vậy thiết kế trường mầm non cần đạt được những yếu tố gì?
Nơi dành cho các hoạt động thể chất phát triển. Thiết kế cần cung cấp cho trẻ cơ hội có nhiều hoạt động thể chất phù hợp với sự phát triển của trẻ, trẻ em là những cá nhân đang phát triển, do vậy cần nhiều không gian hoạt động thể chất đa dạng và luôn có sự thay đổi.
Không gian cho các hoạt động thực hành.
Trẻ nhỏ cần nhiều các hoạt động thực hành, trẻ chơi trong nước, xây dựng, làm bánh, nghịch đất, làm đồ gỗ, bút bê… Cần nhiều góc để luyện tập và ghi nhớ trải nghiệm mới.
Màu sắc và trang trí
Màu sắc và đồ trang trí nên được sử dụng để hỗ trợ các khu vực chức năng khác nhau trong lớp học và khu vực chung. Các màu sắc rực rỡ như đỏ, đỏ tươi và vàng sử dụng trong những khu vực vận động thô, màu xanh blue nhẹ nhàng và màu xanh lá cây là màu sắc tốt cho các khu vực học tập và thực hành. Màu trắng và những màu nhạt là tốt cho các khu vực cần nhiều sự tập trung và cần ánh sáng như khu vực đọc và nơi có các hoạt động nhẹ nhàng. Đồ nội thất, đồ trang trí nên theo cùng một mẫu, sắp xếp một cách có trật tự xoay quanh các chủ đề hoặc dự án.
Ánh sáng và không khí vẫn là yếu tố quan trọng nhất, không gian thiết kế mới cần sử dụng tối đa nguồn ánh sáng và gió tự nhiên, đồng thời tạo ra một vi khí hậu trong công trình để tốn ít năng lượng nhất và mang lại hiệu quả cao nhất, trong thiết kế không gian hiện đại cần làm cho trẻ làm quen với màu sắc, không gian, hình khối và cách bố trí để tạo ra một tiềm thức và khái niệm về cái đẹp. Không gian cần tạo ra sự vui tươi hồn nhiên của trẻ thơ.
Thiết kế trường mầm non hiện đại mang tới những không gian sống động hơn nhưng sử dụng diện tích cần tối ưu , chúng ta khó mà có được những mảnh đất rộng rãi như trước đây trong đô thị mà phải biến những diện tích nhỏ mà vẫn có đủ công năng sử dụng. Tính linh hoạt cũng được coi trọng, không gian có thể thay đổi và được sắp xếp theo nhiều giải pháp chứ không cố định, nó cũng đưa đến các khái niệm linh hoạt cho trẻ, giúp trẻ có nhiều ý tưởng và được cùng thay đổi với thầy cô.
“Trí tưởng tượng quan trọng hơn kiến thức”. Thế kỷ 21 càng khẳng định câu nói của Anhxtanh, khi mà kiến thức có thể được tìm thấy một cách dễ dàng bởi công nghệ thì điều quan trọng là phát triển óc tưởng tượng và trí tuệ cảm xúc. Một trong những nhiệm vụ trong thiết kế trường mầm non là làm thế nào góp phần để trẻ phát huy được trí tưởng tượng bằng những hình ảnh ẩn dụ và những hình thức sáng tạo. Các chuyên gia giáo dục hiện đại cho rằng trẻ nhỏ học tốt nhất khi chúng có cơ hội tiếp xúc với bạn bè, điều đó càng có tác dụng trong một môi trường tự do, vừa học vừa chơi. Trẻ học cách tương tác với bạn từ đó hình thành các kỹ năng về xã hội.
Vật liệu và thiết bị. sử dụng trong trường mầm non cần hướng đến một thiết kế bền vững và không gây hại tới trẻ em cũng như môi trường sống. Trẻ em thường tiếp xúc trực tiếp nhiều hơn với mội trường xung quanh (cầm, nắm, ngửi, nếm….). do vậy cần nghiên cứu để đưa vào những vật liệu an toàn, thân thiện và tự nhiên nhất. Ưu tiên sử dụng những vật liệu mềm và có chất cảm tự nhiên. Trẻ em giành phần lớn thời gian trong môi trường cần những bề mặt phản ứng với chúng, chứ không phải toàn những bề mặt cứng mà chúng phải tuân theo. Môi trường mầm non cũng giáo dục cho bé ý thức từ bé về bảo vệ môi trường, tái chế và tái sử dụng. Ưu tiên những vật liệu bản địa đã có sự thích nghi với môi trường và dễ dàng trong việc thay thế, điều chỉnh.
Một điều mới mẻ trong thiết kế mầm non hiện đại là việc tham khảo ý kiến của chính các bạn nhỏ, trẻ từ 3 đến 6 tuổi nếu được khuyến khích sẽ nói được những mong muốn của mình và cho trẻ có quyền tham gia vào quyết định. Như vậy tạo được sự thích thú thực sự và tạo ra môi trường dân chủ trong trường học, phát triển sự độc lập, tự trọng, đồng thuận, hợp tác, đoàn kết và trách nhiệm. Mỗi ngôi trường cần được nghiên cứu riêng để tạo ra được sự khác biệt, nét đặc trưng theo triết lý giảng dạy, với từng địa bàn và phù hợp nhất với trẻ em nơi đó. Như vậy ngôi trường sẽ tạo được cá tính riêng ghi dấu ấn đẹp trong tâm hồn trẻ thơ.
Vậy về tổng thể, thiết kế trường mầm non cần hướng đến môi trường học tập thú vị và an toàn, làm sao để trẻ em háo hức được đến trường để được chơi, được học. có được sức khoẻ, khả năng nhận thức cơ bản về thế giới và giao tiếp xã hội. Một thiết kế thành công là tạo ra một ngôi trường trong đó có sự khám phá, phát triển và học hỏi. Một ngôi trường hạnh phúc chính là ngôi nhà thứ hai của bé.
Công ty BMC (viết tắt của Bình Minh Company nghĩa là một ngày mới, một khởi đầu mới…) tập trung vào thiết kế và thi công các công trình giáo giục, mục tiêu là cùng các chủ đầu tư tạo ra các công trình giáo dục đạt được sự bền vững, sáng tạo và thẩm mỹ phục vụ thế hệ tương lai Việt Nam.
